8/9/13

"Tρόμος", Vladimir Makanin




Ο Βλαντιμίρ Μακάνιν ανήκει σε εκείνη τη γενιά των Ρώσων δημιουργών που έζησαν τη Σοβιετική κυριαρχία τόσο στην ακμή όσο και την παρακμή της. Υποθέτω πως αν η χώρα σου έχει τόσο εντυπωσιακή παράδοση στη λογοτεχνία και ταυτόχρονα τόσο έντονη πρόσφατη πολιτική ιστορία, το να καταφέρεις να αναμετρηθείς με τους δαίμονες σου, λογοτεχνικούς και πολιτικούς μετρά για άθλος. Σε τούτο το μυθιστόρημα, που στην αρχή του φαντάζεται κανείς πως η πολιτική δεν έχει καμία θέση, ο Μακάνιν τα καταφέρνει καλά. Όχι τόσο καλά όσο στο «Αντεργκράουντ» που αγγίζει τα όρια του αριστουργήματος, πάντως μας δίνει ένα μυθιστόρημα που κανείς κλείνοντάς το δεν θα αναρωτηθεί γιατί το διάβασε. Αρκεί να καταφέρει να φτάσει ως το τέλος.

Ήρωας του βιβλίου είναι ένας γεράκος, ο Πιοτρ Πετρόβιτς, ένα λάγνο άνθρωπάκι που συνεχώς ονειρεύεται τις νεαρές κοπελιές που φιλοξενούνται στις γειτονικές ντάτσες. Ζει σε ένα μέρος που για τους άλλους θεωρείται εξοχικό και τις καλοκαιρινές νύχτες με φεγγάρι μπουκάρει στα ξένα σπίτια για να χαζέψει νεανικά γυναικεία κορμιά να κοιμούνται, να τις αγγίξει, να τις χαϊδέψει και γιατί όχι να τις πηδήξει. Για αυτό το τελευταίο διατηρούμε φυσικά τις αμφιβολίες μας, γιατί ο γεράκος είναι και αφηγητής και είναι δύσκολο να τον εμπιστευτείς.

Ο Πιοτρ Πετρόβιτς με το βίτσιο του πηδήματος της νεανικής σάρκας μπαίνει σε ψυχιατρείο, έπειτα τον αναλαμβάνει εξωτερικός ψυχολόγος αλλά δε γιατρεύεται. Σε αντιδιαστολή ο νεαρός εγγονός του που μόλις γύρισε από τον πόλεμο δεν μπορεί να κοιμηθεί παρά σε λακκούβες στο χώμα που μοιάζουν με το χαράκωμα, και δεν του σηκώνεται με τίποτα.

Το βιβλίο κάνει μια μεγάλη κοιλιά περίπου στη μέση, νομίζεις πως πια τα έχεις ακούσει όλα για την μεγάλη ηλικία και τα κοριτσάκια, ώσπου μια νεαρή εικοσάχρονη ναρκομανής βουτά ένα αμάξι, χώνει και τον παππού μέσα και σε αναζήτηση της δόσης της βρίσκονται μαζί στον Λευκό Οίκο πάνω στη μέρα που τον ζώνουν τα τανκς το 1993, πάνω στην ανατροπή. Εκεί το ενδιαφέρον αναζωπυρώνεται και παραμένει καυτό ως το τέλος, αν και ο αφηγητής μας κάπου κάπου ξεσκεπάζεται ως προς τη φερεγγυότητά του. Παρ’ όλα αυτά καταλαβαίνει με διαύγεια τι είναι αυτό που συμβαίνει στην πατρίδα του.

«Στον Λευκό Οίκο πυροβολούν παντού, χτυπολογούν τις (ιστορικές) ομοβροντίες τους, στους διαδρόμους χοροπηδάνε μισοσπασμένα τούβλα... Μπουμπουνητά… Βρέχει τζάμια από τα παράθυρα… Και σε μια γωνιά, σε μια μικρή γωνίτσα, βογκάει μια νεαρή γυναίκα, βασανίζεται από τον πόνο του στερητικού συνδρόμου.
            Μοιάζει λες κι εδώ βασανίζεται η νεαρή και όμορφη Ρωσία, προσπαθώντας να κατανικήσει μέσα της (στερητικό σύνδρομο!) τον αιώνιο εθισμό της στα ναρκωτικά. Στο ναρκωτικό της απολυταρχίας, εννοείται. Αμάν αυτό το στερητικό σύνδρομο. Αμάν και το σινεμά. Δίπλα στην κόρη βρίσκεται ένας γερούλιακας… Κι αυτός όμως κάποιο νόημα έχει…Ο γέρος είμαι εγώ, η προσωποποίηση της παλιάς Ρωσίας, που δεν εναντιώνεται στη νέα. Αλλά και να τη βοηθήσει δεν μπορεί- μόνο λίγο νεράκι από ένα ποτήρι της στάζει, μερικές σταγόνες ως αγίασμα από το γεροντικό, ξεραμένο χέρι. Ε; Τι πράγμα;»


Ο συγγραφέας χειρίζεται με επιδεξιότητα θέματα που συνήθως δεν θίγονται, τον πόνο της τρίτης ηλικίας που βλέπει την ακμή της να έχει περάσει, που ντρέπεται για τη ζαρωμένη σάρκα της και ταυτόχρονα θέλει ακόμα να ζήσει. Την ακατανόητη αφροντισιά των νέων για αυτό που έχουν. Κι ακουμπά με αγάπη, ίσως καν χωρίς να παίρνει θέση, ένα θέμα βαθιά πολιτικό, το κάνει προσωπικό και συλλογικό μαζί. Γιατί εκείνη τη μέρα με τα τανκς, χωρίς κανείς να τους έχει συντονίσει, στο πεζοδρόμιο απέναντι από το Λευκό Οίκο βρέθηκαν ένα σωρό γέροι, χωρίς πανώ, συνθήματα, τίποτα. Απλά για να παρακολουθήσουν την Ιστορία. Ή ίσως από καθαρό Τρόμο.


"Τρόμος", Βλαντιμίρ Μακάνιν, μετ.Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, εκδ. Καστανιώτης, 2009, σελ. 432

8 σχόλια:

  1. Καλησπέρα. Μόλις είδα τον τίτλο της ανάρτησης σου το ενδιαφέρον μου έγινε έντονο για να δω τη γνώμη σου μιας και έχω διαβάσει το βιβλίο εδώ και αρκετό καιρό. Είχα σκεφτεί να γράψω κάποια σχόλια όταν παρατήρησα σε άλλο ποστ ότι το απέκτησες αλλά δεν ήθελα να σε προϊδεάσω. Για μένα ήταν ελαφρώς απογοητευτικό. Πλην της διαφοράς ανάμεσα στην παλιότερη και στην νέα γενιά της σύγχρονης Ρωσίας δυστυχώς δεν βρήκα τίποτα το αξιόλογο να μου προσφέρει. Μου φάνηκε πολλαπλά επαναλαμβανόμενο ως και χαζό σε κάποια σημεία, ενώ η πλοκή και η κατάληξη της ιστορίας ήταν, για μένα, το λιγότερο υπερβολική.

    ΥΓ Πρέπει όμως να ομολογήσω κάτι. Το Άντεγρκράουντ ήθελα να διαβάσω εξαρχής, αυτό μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον να γνωρίσω τον Μακάνιν, είχα δει και τα πάρα πολύ καλά σχόλια τα δικά σου και του ΝΟ14ΜΕ που με ενθάρρυναν. Επειδή ήταν αλμυρό στην τιμή του όμως τσίμπησα τον Τρόμο που ήταν και σε προσφορά.. Τα κάνουμε αυτά τα λάθη καμιά φορά, επιρρεπείς άνθρωποι ήμαστε :) Πάντως εξακολουθώ να θέλω να διαβάσω Μακάνιν παρά την κρυάδα που πήρα από αυτό.

    Καλό απόγευμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αυτό το θέμα με τις προσφορές πρέπει να μας απασχολήσει πιο διεξοδικά. Πόσα αριστουργήματα αλλά και πόσες πατάτες δεν διαβάσαμε τον τελευταίο καιρό λόγω προσφοράς...

    Κι εγώ βαρέθηκα γύρω στη μέση, αλλά το τρελό τέλος το ευχαριστήθηκα. Με αποζημίωσε για την υπομονή μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος8/9/13, 7:03 μ.μ.

    Το θέμα "Προσφορές" έχει αξία, όταν έχεις λίστα για να τη συμβουλευτείς και όχι επειδή είναι σε προσφορά ένα βιβλίο. Αυτό το λάθος το έκανα κι εγώ, όταν βρέθηκα απροετοίμαστη στην Άγρα, η οποία, σημειωτέον, δεν κάνει προσφορές στα βιβλία που με ενδιαφέρουν. Νομίζω ότι δεν είναι τυχαίο που σχεδόν όλα όσα πήρα τότε, δεν τα έχω ακόμα διαβάσει. Απλά, δεν ήταν αυτά που ήθελα, αλλά η απληστία μου με έκανε να τα αγοράσω χωρίς λόγο.

    Μέτρον άριστον, λοιπόν. Και προσφορές με ...προεπιλογή!
    Δεν είναι δυνατόν να καταπίνουμε αμάσητο ό,τι μας προσφέρεται. Απαράδεκτο.

    κ.κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εγώ την πατάω με άλλο τρόπο, απλά "ανταλλάσσω" βιβλία. Έχω ας πούμε ένα βιβλίο στη λίστα από κάποιον συγγραφέα. Βλέπω πως το τάδε του βιβλίο είναι σε προσφορά και τελικά παίρνω αυτό, αντί το βιβλίο που ήταν στο αρχικό σχέδιο. Με φοβήθηκα στην Άγρα, πήρα πολύ λίγα πράγματα και παραδόξως για παζάρι, τα διάβασα όλα.

      Διαγραφή
  4. Ανώνυμος9/9/13, 4:06 μ.μ.

    εγώ πάντως νομίζω ότι μόνο κερδισμένος μπορείς να βγεις από τις προσφορές αρκεί να τηρείς το γνωστό ρητό που λέει ο/η κ.κ.
    προσωπικά αγοράζω βιβλία αγαπημένων μου συγγραφέων ή συγγραφέων που έχω ακούσει ότι αξίζουν (πολλά από αυτά τα οφείλω στο συγκεκριμένο μπλογκ) και η αλήθεια είναι πως ούτε μία φορά δεν διάβασα κάτι που πραγματικά να το μετάνιωσα. άσε που χωρίς τις προσφορές των τελευταίων ετών θα μου ήταν πολύ δύσκολο να γνωρίσω τόσους συγγραφείς.

    θ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνούμε, μη φτάσουμε να ελεεινολογούμε μια κατάσταση που αναγνωστικά μας βοήθησε πολύ, αυτό θα ήταν το άλλο άκρο, αχαριστία. Οι προσφορές αυτό τον χρόνο με βοήθησαν να αγοράσω και να διαβάσω τα διπλάσια βιβλία από ο,τι κανονικά θα διάβαζα και μάλιστα αξιόλογων συγγραφέων. Και μερικούς φυσικά κι εγώ αναγκάστηκα να τους ψάξω για να διαλέξω.

      Διαγραφή
  5. Ο Μακάνιν είναι ένας καταπληκτικός, φιλοσοφημένος άνθρωπος, μια φιγούρα θάλεγες ντοστογιεφσκική, χαίρομαι που χαρακτηρίζεις αριστούργημα το Αντεργκράουντ, έτσι το είδα κι εγώ, Ο λόγος του κλασικός ρωσικός, εικόνες και αλήθειες που πονάνε, μα που είναι αληθινές! Αξίζει να τον γνωρίσει κανείς από πιο κοντά και μέσα από τη συζήτηση με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη για την εκπομπή οι Κεραίες της εποχής μας. Και τέλος πάντων, αν και έχω τοποθετηθεί αλλού για την τιμή των βιβλίων, εδώ πραγματικά το προσπερνώ. Το πρόβλημα πάντως είναι ότι δεν αγοράζουν και οι βιβλιοθήκες νέα βιβλία (καθόλου ή σχεδόν καθόλου).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν είχα δει τη συζήτηση με τον Χρυσοστομίδη και μάλλον εγώ έχασα. Αλήθεια, ανέβηκε μήπως ξανά το αρχείο της ΕΡΤ;

      Αυτό με τις βιβλιοθήκες είναι ειλικρινά πονεμένο θέμα.

      Διαγραφή