Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο πέθανε στα 50 του, πολύ νέος, το 2003. Ως τότε την Ελλάδα, και πιθανότατα στον κόσμο, δεν τον είχαν «ανακαλύψει». Άφησε όμως πίσω του κληρονομιά δυο ανυπέρβλητα βιβλία που δεν υπάρχει η δυνατότητα να τα αγνοήσεις: το αριστουργηματικό «2666» και το, λίγο πιο χαμηλότονο αλλά για μένα ισάξιο, «Άγριοι ντετέκτιβ». Από κει και μπρος ήταν θέμα χρόνου για να αρχίσει να μεταφράζεται όλο του το έργο. Εγώ ξεκίνησα να διαβάζω το «Μακρινό αστέρι», μετά διάβασα στα Αγγλικά το «Amulet», έπειτα πήγα στα διηγήματα, «Τηλεφωνήματα» και «Πουτάνες φόνισσες», και τελικά διάβασα και την «Ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική». Όταν βγήκε το «Παγοδρόμιο» μου είχε φύγει η λαχτάρα για Μπολάνιο. Λάθος. Μόλις το είδα στα ράφια το πήρα. Και παρ’ όλο που πρόκειται για το πρώτο του στην ουσία πεζογραφικό βιβλίο (3ο στην σειρά αν είσαι σχολαστικός) και δεν έχει την πολυπλοκότητα των άλλων, είναι τόσο ενδιαφέρον να βλέπεις τα σπέρματα του 2666 μέσα του, είκοσι χρόνια πριν γραφτεί, που δεν μπορείς παρά να νιώσεις καλά. Για τις εμμονές. Και τη συνέπεια.
Στο παγοδρόμιο συναντάμε όλα τα γνωστά μοτίβα, το έγκλημα, τον έρωτα, τις ματαιωμένες ζωές, τους εξόριστους Λατινοαμερικάνους, τους εφιάλτες, τα τεράστια πέη, ακόμα και τις περιλήψεις, ακόμα άγραφτων, ιστοριών. Είναι ένα μυθιστόρημα με τρεις αφηγητές, που με τον γνωστό τρόπο του Μπολάνιο, γίνονται ένα χωρίς καν να το καταλάβεις. Ακολουθούμε μια ιστορία που μας την διηγούνται διαδοχικά ο Ρέμο Μοράν, ένας αυτοεξόριστος Χιλιανός συγγραφέας στη μικρή πόλη Ζ. της Καταλονίας που κατάφερε να φτιάξει περιουσία εκεί, ο Γασπάρ Ερεδία, ένα Μεξικανός ποιητής που βρίσκεται στην Ισπανία χωρίς χαρτιά και δέχεται να δουλέψει ως νυχτοφύλακας στο κάμπινγκ του Ρέμο Μοράν γιατί δεν έχει άλλη λύση, κι ένας δημοτικός υπάλληλος, επηρμένος και χοντρός, ο Ενρίκ Ροσκέγιες. Ο καθένας με τον τρόπο του δημιουργεί σχέσεις με δύο γυναίκες, με την πανέμορφη πατινέρ Νούρια, την ωραιότερη γυναίκα της Ζ. και την κάποτε τραγουδίστρια της όπερας και τώρα ζητιάνα και άστεγη Κάρμεν.
Τα πράγματα περιπλέκονται όταν η Νούρια, που είναι ερωμένη του Ρέμο Μοράν αλλά είναι μαζί της ξετρελαμένος ο Ενρίκ, χάνει την υποτροφία της και την θέση της στην Ολυμπιακή ομάδα. Τότε ο Ενρίκ αποφασίζει να φτιάξει ένα παγοδρόμιο στην Ζ. με κρατικά κονδύλια, για την αγαπημένη του, μέσα σε ένα ερειπωμένο παλάτι.
Ο Μπολάνιο μας δίνει έτσι κάποιες εκπληκτικές σκηνές, όπως την πρώτη φορά που αντικρίζει ο Γασπάρ Ερεδία το παγοδρόμιο, αλλά και ένα σκηνικό για φόνο που θυμίζει αρκετά εκείνα τα κορίτσια του 2666. Από την άλλη τον απασχολεί εδώ πολύ η ζωή του εξόριστου, μιας και υπήρξε κι ο ίδιος για τόσα χρόνια, αλλά και η φύση του έρωτα- πλατωνικός, σαρκικός, μόνο σεξουαλικός. Καθώς και τα κορμιά. Και το τι σημαίνει να είσαι ενήλικος.
Δεν ξέρω ποιες θα ήταν οι σκέψεις μου αν διάβαζα πρώτα το Παγοδρόμιο, πιθανότατα θα μου φαινόταν ενδιαφέρον αλλά όχι συγκλονιστικό. Όμως τώρα, που στην ουσία ανασυνθέτει το παζλ του ίδιου του Μπολάνιο, μου φάνηκε εκπληκτικό, σαν να κοιτάς μες στο μυαλό του συγγραφέα πριν την σύλληψη, σαν να βλέπεις τα προσχέδια ενός διάσημου πίνακα. Κι αυτό έχει αξία σχεδόν από μόνο του.
Κατερίνα Μαλακατέ
"Το Παγοδρόμιο", Ρομπέρτο Μπολάνιο, μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα, 2016, σελ. 263
Και εγώ διάβασα το Παγοδρόμιο αφότου διάβασα τα αριστούργηματά του 2666 και Ντετέκτιβ και νομίζω ότι αν το διάβαζα πρώτο, καθότι ήταν από τα πρώτα του, νομίζω ότι με άφηνε πιο αδιάφορο. Γνωρίζοντας όμως την συγγραφική του δυνοτητα βλέπω αυτό το έργο σαν πρώιμο έργο. Όπως τα πρώτα καλοκαιρινά φρούτα πριν ωριμάσουν εντελώς. Το χρώμα και το άρωμα θυμίζουν πολύ το φρούτο αλλά όταν πάρεις την πρώτη μπουκιά κάτι λείπει από την γεύση που έρχεται όταν ωριμάσει ο καρπός. Πάρα πολύ καλό αλλά όχι αριστουργηματικό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑκριβώς έτσι.
Διαγραφή